Αυχενικό σύνδρομο

Τι είναι το αυχενικό σύνδρομο;

Εκλαϊκευμένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, το αυχενικό σύνδρομο αποτελεί ένα σύνολο συμπτωμάτων που συνοδεύουν την αυχεναλγία (τον πόνο στον αυχένα). Ο όρος αυχενικό σύνδρομο δεν είναι σωστός. Με τον όρο “σύνδρομο” στην ιατρική, ονομάζουμε κάθε νόσο που εκδηλώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και με τα ίδια συμπτώματα. Στην περίπτωση της αυχεναλγίας, ο χαρακτηρισμός της ως “σύνδρομο” αποτελεί μια προσπάθεια να περιγράψουμε το σύνολο των πιθανών εκδηλώσεων (πχ κεφαλαλγία, ζάλη, μούδιασμα κλπ) που μπορούν να συνοδεύουν τον πόνο στον αυχένα, χωρίς ωστόσο, αυτό να σημαίνει ότι, όλα αυτά τα συμπτώματα είναι παρόντα σε όλους τους ασθενείς με πόνο στον αυχένα.

Ποιά είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα των ασθενών με αυχενικό σύνδρομο;

Το βασικό σύμπτωμα είναι η αυχεναλγία, ο πόνος δηλαδή στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Οι χαρακτήρες του πόνου ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Ο πόνος στην περιοχή του αυχένα μπορεί να είναι:

Οξύς: όταν εμφανίζεται για διάστημα μικρότερο των 3 εβδομάδων

Χρόνιος: όταν παρατείνεται πέραν των 3 εβδομάδων

Περιοδικός: όταν εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις

Ακτινοβολών: όταν μεταδίδεται μέσω νεύρων σε αντίστοιχες περιοχές του άνω άκρου και του χεριού

Άλλα συμπτώματα που μπορούν να παρουσιάζουν οι ασθενείς με αυχενικό σύνδρομο είναι τα εξής:

Έντονη σύσπαση των αυχενικών και των ωμοπλατιαίων μυών.

Ραιβόκρανο. Πρόκειται για την έντονη σύσπαση ενός συγκεκριμένου μυός (του στερνοκλειδομαστοειδούς) ο οποίος, βρίσκεται στην προσθιοπλάγια πλερά του αυχένα. Η σύσπαση συτή προκαλεί στροφή και κλιση της κεφαλής προς το πλάι.

Αδυναμία κίνησης (κάμψη, έκταση , στροφή) του αυχένα εξαιτίας του άλγους.

Αιμωδίες (μούδιασμα) του αυχένα, της κεφαλής (συνηθέστερα στην ινιακή χώρα), της ωμοπλάτης και του άνω άκρου έως τα δάκτυλα.

Κεφαλαγία (πονοκέφαλος) εξαιτίας της έντονης σύσπασης των αυχενικών μυών.

Ζάλη-Ίλιγγος . Αναφέρεται σαν ένα γενικότερο αίσθημα κακουχίας του ασθενούς σε συνδυασμό με την κεφαλαλγία. Δεν αποτελεί πραγματικό ίλιγγο που οφείλεται σε παθήσεις του εφκεφάλου ή των ώτων.

Κατάθλιψη. Σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου, οι ασθενείς καταβάλονται ψυχολογικά και αποθαρρύνονται από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες θεραπείας. Η δυσφορία αυτή συχνά εκδηλώνεται ως επιπλέον πόνος (σωματοποίηση) και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται εύκολα με την κλινική εξέταση του ασθενούς. Η εξέταση ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού σχετικά με τον τρόπο και το χρόνο έναρξης των συμπτωμάτων και συμπληρώνεται με μια ενδελεχή νευρολογική εξέταση. Τα αποτελέσματα της κλινικής εξέτασης μας επιτρέπουν, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, να υποπτευθούμε τις πιθανές αιτίες του προβλήματος (να κάνουμε διαφορική διάγνωση) και να προχωρήσουμε σε περαιτέρω απεικονιστικό έλεγχο.

Το είδος των απεικονιστικών εξετάσεων που απαιτούνται, εξαρτάται από τα κλινικά μας ευρήματα. Συνήθως, ο ορθοπαιδικός χειρουργός ζητά απλές ακτινογραφίες, ηλεκτρομυογράφημα άνω άκρου, αξονική ή μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Σε λιγότερο συχνές περιπτώσεις, αν υπάρχει υποψία ότι η αιτία του πόνου δεν εντοπίζεται στον αυχένα, ο ορθοπαιδικός μπορεί να ζητήσει απεικονιστικό έλεγχο και σε παρακείμενες περιοχές (πχ ώμος) ή να ζητήσει εκτίμηση από ιατρό άλλης ειδικότητας (πχ νευρολόγο, ΩΡΛ).

Στην επανεξέταση του ασθενούς, ο ορθοπαιδικός συνδυάζει τα κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα και καταλήγει σε μία πιο ειδική διάγνωση. Συχνότερες αιτίες αυχεναλγίας είναι η απλή θλάση των αυχενικών μυών και η παρουσία κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου. Λιγότερο συχνές αιτίες είναι η αρθρίτιδα, η φλεγμονή, τα ρευματικά νοσήματα κ.α..

Ποιά είναι η θεραπεία;

Ανάλογα με την αιτία της αυχεναλγίας, υπάρχουν και αντίστοιχα διαθέσιμες επιλογές. Σε οξεία φάση και εφόσον δεν έχει προκύψει κάποιο σοβαρό εύρημα από την κλινική εξέταση, προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τον ασθενή και να τον ενημερώσουμε για το είδος και τους χαρακτήρες της πάθησής του. Προτείνουμε την κινητοποίηση του ασθενούς στα όρια που επιτρέπει ο πόνος, τη χρήση θερμών επιθεμάτων (θερμοφόρα, έμπλαστρο, αλοιφές), κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά) και αναμένουμε αφενός μεν, την αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών, αφετέρου, τα αποτελέσματα τυχόν περαιτέρω απεικονιστικού ελέγχου. Παράλληλα, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, ο ασθενής μπορεί να ξεκινήσει ένα ήπιο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας προκειμένου, να υποβοηθηθεί η κινητοποίηση του αυχένα του και να επισπευθεί η λύση του μυϊκού σπασμού.

Γενικά, οι σύγχρονες συστάσεις προτρέπουν την κινητοποίηση του ασθενούς σε λογικά πλαίσια προκειμένου, να λυθεί ο μυϊκός σπασμός του αυχένα και της ωμοπλάτης. Ωστόσο, σε αρκετά επώδυνες περιπτώσεις, η κινητοποίηση δεν είναι ανεκτή από τον ασθενή, οπότε και υπάρχει ένδειξη για ακινητοποίηση του αυχένα με κηδεμόνα (κολάρο). Συνήθως, αρκεί ένα μαλακό κολάρο που ταιριάζει ανατομικά στον αυχένα του ασθενούς και αποτρέπει μεγάλες κινήσεις που προκαλούν πόνο. Η σωστή εφαρμογή του κολάρου είναι σημαντική καθώς, αν ο κηδεμόνας έχει λανθασμένο μέγεθος ή αν είναι σκληρός (ο σκληρός αυχενικός κηδεμόνας έχει ένδειξη σε κατάγματα), τότε δεν γίνεται ανεκτός από τον ασθενή και δεν προσφέρει ανακούφιση.

Σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου (επαναλαμβανόμενα επεισόδια – αυχενικό σύνδρομο) η αντιμετώπιση είναι περισσότερο επιθετική και περιλαμβάνει:

εντατική φυσικοθεραπεία

εξατομικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής κατ’οίκον

δραστικά αναλγητικά φάρμακα

παρακολούθηση από ιατρείο πόνου

Ειδικότερα, σε περιπτώσεις εμμένουσας αυχεναλγίας εξαιτίας κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου και χωρίς νευρολογικά συμπτώματα, μπορούμε να προχωρήσουμε επιπλέον, σε επεμβατικές-μη χειρουργικές μεθόδους (έγχυση φαρμακευτικών ουσιών στην αντίστοιχη νευρική ρίζα ή τον πάσχοντα μεσοσπονδύλιο δίσκο).

Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση και συσχέτιση με το φύλο;

Κληρονομικότητα υπάρχει σε περιπτώσεις συνδρόμων ή ρευματικών νοσημάτων. Σχετικά με το φύλο, φαίνεται ότι, οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε σχέση με τους άνδρες. Αυτό δεν είναι πλήρως διευκρινισμένο. Φαίνεται πάντως, ότι οφείλεται σε ορμονικούς και ανατομικούς παράγοντες.

Υπάρχουν τρόποι πρόληψης;

Η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη θεραπεία. Επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις παρακάτω συμβουλές

Τακτική σωματική άσκηση

Τακτική παρακολούθηση από τον φυσικοθεραπευτή σε περιπτώσεις χρόνιας αυχεναλγίας

Εργονομική διαρρύθμιση του επαγγελματικού μας χώρου (γραφείο, καρέκλα, υπολογιστής)

Τροποποίηση δραστηριοτήτων (άρση βαρών, είσοδος-έξοδος από το αυτοκίνητο)

Ανατομικό στρώμα και μαξιλάρι

Η γυμναστική επιτρέπεται σε ασθενείς με αυχενικό σύνδρομο;

Η σωματική άσκηση αποτελεί έναν ιδανικό τρόπο διατήρησης του μυοσκελετικού μας συστήματος σε καλή κατάσταση και αποφυγής συχνών τραυματισμών που προδιαθέτουν σε αυχεναλγία. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος άσκησης που ενδείκνυται ή αντενδείκνυται για την ενδυνάμωση της σπονδυλικής μας στήλης, αρκεί βέβαια, κάθε άθλημα να εκτελείται σωστά και υπό την παρακολούθηση κάποιου γυμναστή ή φυσικοθεραπευτή. Γενικά, σε ασθενείς με αυχενικό σύνδρομο, προτείνεται η ενασχόλησή τους με αθλήματα χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις (aerobic, pilates, κολύμβηση, aqua aerobic) και η αποφυγή απαιτητικών αθλημάτων (αθλήματα επαφής, άρση βαρών κλπ).